Steenvorm (m.)

Houten raam waarin de steenbakker de klei omvormt tot een gewenst baksteenformaat. De afmetingen ervan houden rekening met de krimp van de klei tijdens het drogen en bakken.

Meestal is de steenvorm volledig uit hout gemaakt en bestaat ze uit vier plankjes (wilg, beuk, soms eik) die met een pen-en-gatverbinding worden samengehouden; die verbindingen worden met een toognagel vastgezet.

De twee lange zijplankjes steken uit en zijn puntig afgewerkt om als handgrepen te dienen opdat de vorm makkelijk vastgenomen en weggedragen kan worden. Soms wordt de bovenkant van het vormraam beslagen om slijtage tegen te gaan (die bovenkant kan na het maken van enige duizenden stenen sleet vertonen veroorzaakt door het herhaaldelijk over en weer schuiven met de natte plaan. In de onderkant van de vorm is een inkeping om hem makkelijk te herkennen en om omwisseling van boven- en onderkant te vermijden. De onderkant moet immers goed vlak blijven om aan te sluiten op de beukenhouten steenmakersblok die op de steenmakerstafel ligt. De steenvorm waarvan de dwarsplankjes minder hoog zijn dan de lange (1) lijkt minder courant.

Naast de vorm waarin telkens één baksteen wordt gemaakt, bestaan er vormen waarin twee en meer stenen kunnen gemaakt worden. Die vormen zijn meestal van een (houten) bodem voorzien. In de veldsteenbakkerij worden soms volledig metalen vormen gebruikt. Deze zijn te onderscheiden van de briketvorm. [EMABB]

(1) Bv. DUHAMEL 1763: pl.4.19.