Pennensnijder (m.)

De pennensnijder is een handwerktuig om een ronde pen te snijden aan een spaak van een wiel, als alternatief voor het courante recht trekmes.

De wagenmaker hanteert het nadat hij de spaken in de naaf heeft geklopt, de velgen heeft gepast en met de voorsnijder voor wielspaken (1) een taps uiteinde aan de spaak heeft gesneden.

De stoelenmaker hanteert de pennensnijder voor de uiteindes van de spaken (ook dwarshout of sporten genoemd) die in de poten van de stoel worden geslagen.

Er bestaat een grote verscheidenheid aan vormen, afmetingen en patronen. De pennensnijder bestaat meestal uit een cilindervormig ijzeren lichaam en eindigt in een rond blok voorzien van een opening (ca. 1-4 cm) in het midden en 1 of 2 schaafmessen die haaks op de opening staan en door het blok steken. De meeste modellen hebben een instelbare diepteaanslag. Een ander model kan een tapse pen snijden (2).

De pennensnijder past doorgaans in een booromslag om het werktuig te roteren. Oudere, niet verstelbare modellen kunnen een houten omhulsel hebben. Voor industrieel gebruik werden modellen voor op de draaibank en kolomboormachine en complexere spakensnijmachines ontworpen (3). [MOT]

(1) Eigen benaming onbekend. Term uit heruitgave catalogus Hollandsch ijzermagazijn v/h M. De Wild Alkmaar, Prijscourant voor gereedschappen voor aannemers, architecten, huis- en scheepstimmerlieden, meubel- en wagenmakers, Utrecht, 1992: 78

(2) SELLENS: 238, SALAMAN 1976: 82.

(3) Gildebrief Ambacht & Gereedschap, Ede, 2021, 28-29.