Glassnijder (m.)

Handwerktuig met een vervangbaar en eventueel verstelbaar (1) snijwieltje van gehard staal of een diamant (2) - d.i. een in metaal gevatte splinter diamant - bevestigd in een houten, metalen of kunststoffen hecht.

Het te snijden glas wordt op een vlakke ondergrond gelegd en langs een liniaal met het snijwieltje of de diamant ingesneden. Grote stukken worden dan afgebroken door het glas lichtjes op te lichten en neer te laten vallen; het glas breekt dan af langs de breuklijn. Soms heeft de glassnijder een bolvormig uiteinde of een hamervormig kopeinde, waarmee aan de onderzijde langs de breuklijn op het glas geklopt wordt, zodat het zou breken. Wanneer er een klein stukje glas afgebroken moet worden, gebeurt dit met behulp van een afgruistang of glasgruizer (3). Dat laatste is een stangetje of plaatje met inkepingen, overeenkomend met de verschillende dikten van vensterglas. Vaak is de glasgruizer echter in één werktuig verenigd met de glassnijder. Bij sommige modellen is het uiteinde van het hecht spatelvormig; hiermee kan verf of stopverf afgestoken worden. 

Vervangwieltjes worden vaak in het hecht bewaard. Wanneer men het losdraait, is er aan de binnenzijde soms een kleine schroevendraaier aanwezig om het snijwieltje te kunnen vervangen; dat wieltje kan ook in een houder bevestigd zijn die makkelijk uit het werktuig genomen kan worden, zonder dat men daarvoor een schroevendraaier nodig heeft.

Bij een ander model glassnijder kan het werkend deel 30° tot 90° om de as van het hecht draaien. Dit om bij het snijden van onder andere gebogen lijnen in glas in lood (of tiffany) een regelmatig contact met het liniaal en de mal te verzekeren.

Er bestaan tenslotte ook glassnijders met snijwieltje en een snijolie-reservoir in het handvat. Deze olie dient onder andere om te voorkomen dat het glas na het snijden zich weer langzaam dichttrekt, waardoor het zuiverder over de snijlijn breekt.

Zie ook snijpasser (glas), tegelsnijder, peilglassnijder en schildershakmes. [MOT]

(1) In dit geval zijn verscheidene genummerde snijwieltjes op een draaiend schijfje bevestigd.

(2) Het werktuig wordt in dit geval ook wel diamant genoemd (ZWIERS: 284).

(3) Ook glasbreker, gruis, gruisijzer genoemd (ZWIERS: 453).