Kurkentrekker (m.)

Handwerktuig dat meestal bestaat uit een metalen spiraal met handvat om flessen te ontkurken. Er bestaan talloze modellen, met een zeer grote verscheidenheid in vorm, die volgens verschillende principes werken.

De eenvoudigste kurkentrekker bestaat uit een spiraal met handvat dat o.a. een metalen ring (zie ook bodemtrekker), een knop of een kruk kan zijn. De spiraal is zo'n 8 cm lang. Voor de flesjes eau de cologne bestaat er een kleine kurkentrekker met een spiraaltje van zo'n 1,5 cm; voor medicijnen, is het geheel zo'n 6 cm lang. Door het handvat te draaien, boort de spiraal zich in de kurk. Vervolgens trekt men aan de kurkentrekker en de kurk komt mee naar buiten. Dat vereist aanzienlijk veel kracht. Een sterke veer kan hier een oplossing bieden.

Een ander middel om de inspanning te reduceren is de schroef. Door een vleugelmoer aan te draaien komt de kurk uit de fles.

In plaats van de schroef kan de kurkentrekker ook een heugel hebben waarop een tandrad met kruk, draait.

Door een kurkentrekker met één of meerdere hefbomen te gebruiken, gaat het ontkurken ook makkelijker. Zo bijvoorbeeld het cilindervormig omhulsel rond de spiraal, waar twee armen aan bevestigd zijn. Deze armen gaan naar boven wanneer de spiraal in de kurk gedraaid wordt; door ze vervolgens naar beneden te duwen, komt de kurk naar boven.

De kurkentrekker kan ook bestaan uit een aantal op elkaar werkende hefbomen tussen handvat en schroefdraad zodat de kracht die vereist is om de kurk uit te trekken, aanzienlijk verminderd wordt.

De hefboom kan ook in de vorm van een tang werken: een spiraal met een kruk of ring als handvat wordt door een kaak van een tang gevat, en door de tang dicht te knijpen komt de kurk naar boven. Vaak is er ook een borsteltje aan deze kurkentrekker.

De kurkentrekker waar de professionele wijnkelner bij zweert, is het kelnersmes.

In plaats van een spiraal kunnen ook twee platte, pennen van bladstaal (1) langs de kurk naar beneden worden geduwd. De kurk wordt dan met een (snelle) draai omhoog getrokken. Met dit werktuig wordt de kurk niet beschadigd.

Nog een andere mogelijkheid is de kurkentrekker met haak, die tussen flessenhals en kurk geduwd wordt en, samen met de kurk, omhoog getrokken wordt.

Bij sommige kurkentrekkers kan ook een borsteltje aanwezig zijn om stukjes kurk en stof op oude flessen wijn te verwijderen. De kurkentrekker kan vouwbaar zijn, en is vaak gecombineerd met ander keukengerei zoals bv. een flesopener voor kroonkurk, een blikopener of een maatbeker, enz. Hij kan ook in zakformaat een setje vormen met andere werktuigen zoals een priem, een fretboor, een schroevendraaier, enz. en hoort bij vele Europese zakmessen.

Er bestaan ook vaste kurkentrekkers die men op de rand van een tafel kan bevestigen (2). De spiraal met omhulsel loopt schuin langs de tafel af; het rechte handvat bevindt zich verticaal bovenaan. De fles wordt onder het cilindervormig omhulsel geplaatst; het handvat wordt naar beneden getrokken om de schroefdraad in de kurk te draaien en vervolgens terug naar boven geduwd om de kurk eruit te trekken. Wanneer het handvat nog verder geduwd wordt, wipt de kurk van de spiraal.

Tenslotte kunnen ook sommige kurkentrekkers met heugel en hefboom die tegen een muur bevestigd worden.

De kurkentrekker is te onderscheiden van de myoomtrekker.

Zie ook kurkuithaler. [MOT]

(1) Bv. BRIDGE & TIBBETTS: 94.

(2) Dit model wordt in cafés voor het ontkurken van een geuzefles gebruikt.