Machete (m.)
"Machete" is een algemene term voor een handwerktuig dat dagelijks in Latijns- en Zuid-Amerika, Centraal-Afrika en Zuidoost-Azië onder meer als hakmes wordt gebruikt. Het werktuig is onmisbaar op de cacao-, koffie- en suikerrietplantages, op de maïsvelden, bij de hennep of sisalteelt (1), maar is daarenboven een all-round werktuig bij uitstek. Met de machete kan men immers ook gras maaien (2), maniokstengels hakken en -knollen pellen, bamboe oogsten, dunne bomen vellen, zich een weg banen in de jungle of in doornige begroeiing, kokosnoten openkappen, gedode dieren villen, vlees en vis snijden, knollen uit de grond graven, bomen schillen zoals met het schiltrekmes (3) enz.; hij wordt ook als wapen gebruikt (4).
De machete heeft een lang (25 à 75 cm) metalen lemmet (5). De rug is recht of licht hol, de snede is recht of afgerond naar de punt toe (6). Het blad kan 3 à 10 cm breed zijn en snijdt aan één, uitzonderlijk aan beide zijden. Het hecht is van hout, leer, rubber of kunststof. Soms zit in het uiteinde van het hecht een gat om een polsriem door te steken (7).
In Zuidoost-Azië wordt de snede beschermd door een houten of lederen schede, die met een riem om de lende wordt gedragen. In Latijns- en Zuid-Amerika en in Centraal-Afrika wordt de machete over het algemeen niet in een schede gestoken.
Vroeger werd in West-Europa voor het snoeien van hagen ook een "machete" gebruikt. Men spreekt dan van een snoeisabel. Hij is nu vervangen door de haagschaar. [MOT]
(1) FAUCHERE: 68; HOPFEN: 124.
(2) Zelfs het gazon werd ermee gesneden (MAHIAS: 179).
(3) MOWAT: 22; FAUCHERE: 68.
(4) Zo o.m. bij de Dajaks van Borneo. ''De Catalogus der Ethnologische Afdeeling van het Museum van het Bataviaasch Genootschap van Batavia'' : 13 vermeldt de "sabel", de "koppensneller" en de "houwer", die op de machete lijken. In het Indonesisch noemt men de machete "parang" en "mandau".
(5) De Jivaro-indianen van Ecuador gebruikten in plaats van metaal voor het lemmet een zeer harde houtsoort (Chontapalm) (MOWAT: 12).
(6) Zie in HENRY alle modellen vervaardigd tussen 1845 en 1965 door The Collins Company.
(7) STEPHENS: 115 vermeldt een opvouwbare machete die tijdens W.O. II behoorde tot de uitrusting van de Amerikaanse parachutisten.
