Opzoeken

Het bolstrijkijzer en het eistrijkijzer bestaan uit respectievelijk een ronde en een eivormige bol op een ijzeren steeltje, dat in een kort, houten hecht steekt. De grootte van de bol varieert van ongeveer 0,5 cm tot 4 cm. Met de verwarmde bol kan men geplooide delen en geplooide (kanten) oplegsels aan dameskleren strijken zonder die plat te drukken. Daarnaast is het bolstrijkijzer vooral bedoeld voor het vervaardigen van katoenen en zijden kunstbloemen. Schoenmakers maken gebruik van het bolstrijkijzer om aan de binnenkant van een schoen druk uit te oefenen als daar iets gelijmd moet worden. Het bolstrijkijzer mag men niet verwarren met de oefendolk en het drijfijzer. Zie ook bolstrijkijzer (standaard) en eistrijkijzer (standaard). [MOT]

Speciaal voor het bontwerk ontworpen mes (ca. 10-15 cm lang), volledig van metaal en zonder hecht, vaak met twee koperen verdikkingen, één op de hoge rug en één op het opwippende uiteinde. De wijsvinger rust dan op de verdikking op de rug; de palm van de hand komt op de verdikking op het uiteinde van het mes te liggen. Er bestaat ook een model met een verwisselbaar mesje en een model in zakmesformaat (bontmes + kleine bontkam). Bij het snijden heft men de pels met de linkerhand zover op, dat de snede vrij van de tafel komt; zo worden de haren niet mee gesneden. [MOT]

Handwerktuig dat de schoenmaker gebruikt om glans te geven aan het leder, vooral aan de zool en de hiel. Het heeft een snavelvormig, ijzeren, relatief breed (ca. 2 cm) hoofd bevestigd aan een houten hecht. Nadat er was of polijstmiddel is aangebracht, wordt er met de hete bollikker over het leder gewreven. Sommige bollikkers hebben één getrapte zijde die over de rand van de zool heen gewreven kan worden. [MOT]

De bontkam is een koperen kam waarvan één helft bezet is met grote tanden (ca. 4 per cm) en de andere helft met fijnere tanden (ca. 7 per cm); de punten zijn steeds stomp om het bont niet te beschadigen bij het kammen. De bontwerker kan ook een andere, stalen kam gebruiken die geschikt is voor grover materiaal, dat bv. door mot is aangetast, of waarvoor de koperen kam niet scherp genoeg is. Zie ook sealkam. [MOT]

Met dit mes ontdoet men dopbonen van de kop en maakt ze schoon alvorens men ze bereidt. Het bonenmes heeft een langwerpig (ca. 9 cm), rechthoekig blad waarop met twee schroefjes een verstelbaar beugeltje is bevestigd. Daarmee kan de schildikte geregeld worden. Niet verwarren met de dunschiller, noch met de aspergeschiller. Zie ook bonensnijder. [MOT]

Dit handwerktuig wordt bij het controleren en verwijderen van (auto)batterijen in garages gebruikt om zowel de poolklemmen als de accupolen zelf te reinigen. Het is meestal een samengesteld werktuig en bestaat in diverse modellen met drie of vier armen. Ondanks die vorm is het geen sleutel. Een model bevat een conische, cilindervormige ruimer met gekartelde buitenomtrek, om de bouten en poolklemmen te zuiveren van bvb. corrosie. Dit element is vergelijkbaar aan de bek van de poolklemspreider. Vervolgens kan men de polen zelf reinigen met twee cilindervormige schrapers, geschikt voor de positieve en negatieve polen van de accu. Zij schrapen de harde, slecht geleidende laagjes accuzuur van de polen om de elektrische geleiding en dus de capaciteit van de batterij te verbeteren. Door het werktuig te vatten aan de bol, kan men het stevig met de handpalm grijpen. Andere modellen bevatten een borsteltje dat enigszins doet denken aan een borstel voor radiatoren. Zie ook de poolklemtang. [MOT]

Langs de kust - bij laag water - in het zand van slijkerige stranden vind je kleine trechtervormige gaatjes en, een 15 cm verderop, rolronde hoopjes. Het zijn de twee uiteinden van een verticale U-vormige gang (ca. 50cm diep), woonplaats van de zeepieren (Arenicola marina) (2). De zeepieren worden gebruikt als aas in de zeevisserij. De aasspade (1) is een spade met dik (ca. 3 mm), klein (ca. 16 x 13 cm), lepelvormig, ijzeren - uitzonderlijk aluminium - blad dat door middel van twee veren is verbonden met een houten D-steel (ca. 80 cm). De kleine afmetingen van de spade vergemakkelijken het snel graven, dat nodig is om het diertje te vangen; bij de geringste trilling van de bodem trekt de zeepier zich immers dieper terug in zijn gang. Sommige legerschopjes werden lichtjes aangepast en als aasspade gebruikt. [MOT] (1) Zie ook het artikel over de aasspade. (2) Vroeger Arenicola piscatorum.

Met de hand getrokken metalen ploegje bestaande uit een dubbel rister (ca. 30 cm breed) dat een hoek van ca. 45° vormt met dille (1) en steel (ca. 140 cm). Het aanaardploegje wordt in de moestuin gebruikt om de op rijen geteelde gewassen zoals o.a. aardappelen, selderijplanten, witloof en asperges, aan te aarden, d.i. met een laagje grond uit het tussenliggende pad ophogen. Hiermee vermijdt men wateroverlast op de aarden rug, worden de koppen van bepaalde gewassen tijdens hun groei ondergronds gehouden en wordt het oogsten vergemakkelijkt (2). Zie ook handschoffelmachine. [MOT] (1) Het werkend deel heeft soms ook een aansluiting voor losse steelverbindingen (COENEN: 2). (2) Onder de naam "charrue" meldt het Grand Larousse encyclopédique (Parijs, 1960) dat een gelijkvormig werktuig dient om bij laag water zandalen uit te graven.

Nadat de aardappelen, rapen, bieten en groenten, die als veevoer gebruikt zullen worden, uit de ketel, waar ze in gekookt worden, overgebracht zijn (zie aardappellepel) naar een kuip worden ze met de aardappelstamper fijngestampt. De aardappelstamper is een houten of ijzeren stamper in allerlei vormen. Het kan een rond stuk hout zijn, van bovenaan dunner dan onderaan. Het kan ook een rond rooster (ca. diam. 13-15 cm) zijn dat via een gaffelvormig tussenstuk (ca.20-25 cm) en angel of dille met de steel (ca. 55-80 cm) is verbonden. Soms is de stamper ook in de vorm van een S gesmeed. Zie ook pureestamper. [MOT]

Aardappelen kan men rooien met een tuinspade, een hak, een aardappelrooihaak of een aardappelrooivork. Dat laatste heeft 3 à 4 brede en platte of, in doorsnede, driehoekige tanden met puntige uiteinden (ca. 20-30 cm lang), die met een dille bevestigd zijn aan een houten T- of D-steel (ca. 1 m). Om aardappelen te scheppen, gebruikt men een aardappelschepvork, waarvan de tanden veel dichter bij elkaar staan en eindigen in bolletjes om de aardappelen niet te beschadigen. Te onderscheiden van de spitgreep. Zie ook mestvork. [MOT]