Opzoeken

Escargots op Bourgondische wijze worden, als warm voorgerecht, op een escargotschotel, dat vooraf met water is bevochtigd, geschikt, met paneermeel bestrooid en in een hete oven gegratineerd. Vooraf worden de slakken eerst geblancheerd en uit hun huisjes gehaald om de cloaca (de zwarte einddarm) te verwijderen. De schoongemaakte slakkenhuisjes worden dan gevuld met Bourgondische boter en de gaargekookte slakken. De escargotschotel wordt tevens als dienblad gebruikt. Tegenwoordig worden de escargots ook in kleine ronde vuurvaste potjes, waarin ze juist passen, opgediend. De escargotschotel bestaat uit een ronde (diam. ca. 20-30 cm) (roestvrij) stalen, verchroomde, vertinde of porseleinen schotel met een aantal (ca. 6-24) komvormige uithollingen (diam. ca. 3-4 cm) en twee (U-vormige) handvatten tegenover elkaar. De uithollingen zijn ondiep (ca. 1 cm) om de escargots makkelijk te nemen met de escargottang. Te onderscheiden van de eierpocheerder, die minder uithollingen (ca.3-6), met grotere...

De winkelier hanteert een etalagetang om voorwerpen uit de etalage te halen, waar hij of zij er met de hand moeilijk bij kan. De etalagetang bestaat uit een vaste lange (ca. 130 cm) stang, voorzien van een haakje op het uiteinde en twee hendels op ca. 45 cm van elkaar, die met beide handen wordt gehanteerd. Beide hendels worden tegen de stang gedrukt wanneer men de kaken wil sluiten. Tegenwoordig wordt een gelijkaardig model (ca. 40-140 cm), met één hendel, gebruikt als afvaltang om zwerfvuil op te rapen. De kaken zijn hier met rubber overtrokken. De etalagetang kan ook bestaan uit een aantal op elkaar werkende hefbomen tussen handvat (ogen) en kaken. De armen plooien harmonicagewijs samen wanneer men de tang opent en strekken zich wanneer men de tang sluit. De reikwijdte van de tang varieert al naargelang het model. Soms gebruikte men zeer grote gelijkaardige houten tangen om feestgangers te plagen bij stoeten (1). [MOT] (1) Bv. in Malmédy.

De ellipspasser is een meet- en werktuig om een ellips af te tekenen. Schrijnwerkers gebruiken het om een ovalen vorm voor een tafelblad, raam of spiegel te beschrijven (1). Hoewel het principe vrij eenvoudig is en bruikbaar voor tekenaars, architecten, schilders enz., is deze passer toch vrij zeldzaam (2). Eén arm is een staaf waarover drie blokjes schuiven en worden vastgezet, zoals een stokpasser, die voor hetzelfde doel kan gebruikt worden. Twee blokjes schuiven in een houten kruisvorm met twee overlangse gleuven over de volledige lengte. Door het uiteinde van de staaf in een grote boog rond het kruis te draaien, kan het punt hieraan zonder veel moeite een ellips aftekenen, waarvan de precieze positie is bepaald door de twee blokjes die heen en weer in het kruis schuiven. [MOT] (1) SALAMAN: Dictionary of woodworking tools, 193. (2) ROBERT, J.F.: Outil et machines des métiers du bois, 2006, 186.

De entbeitel wordt bij het spleetenten op betrekkelijk dikke takken of stammen gebruikt. Hij bestaat uit een houten hecht waarin een ca. 8-10 cm lang wigvormig blad steekt. Dat laatste is bovenaan 0,4-0,9 cm dik en zijn snede is recht of holrond. Zijn uiteinde, loodrecht omhoog of omlaag gebogen, is een andere wig waarvan de snede haaks op het vlak van het blad staat (1). Het blad wordt op de doorsnede van de tak of de stam geplaatst. Met een houten hamer wordt erop geslagen. In de zo bekomen spleet wordt de andere wig, namelijk deze op het uiteinde van het blad, gestoken; ze houdt de spleet open terwijl het entrijs erin gestoken wordt. [MOT] (1) Uitzonderlijk liggen beide wiggen in hetzelfde vlak (DU BREUIL: 103).

Om bij het naaien kleine gaten in leer te steken, gebruikt men een els, d.i. een dunne stalen priem met ronde of driehoekige doorsnede. Ze kan recht of gebogen zijn. Sommige modellen hebben vervangbare naalden die in het handvat kunnen worden opgeborgen. Zie ook prikradertje (zadelmaker) en prikradertje (schoenmaker). [MOT]

Draad kan men doorknippen met een draadkniptang of een draadknipper. Dat laatste is een tangvormig werktuig met twee bladen die telkens drie U-vormige uitsparingen hebben. Wanneer men de armen opentrekt, komen de drie uitsparingen in de twee bladen met elkaar overeen en kan de draad ertussen geplaatst worden. Wanneer men de armen toeknijpt, worden de bladen - en tevens de uitsparingen - verschoven en wordt de draad afgeknipt. Zie ook isolatiepijpsnijtang. [MOT]

Eieren kan men met behulp van een eiertang uit kokend water halen. De kaken bestaan uit twee cirkels, die licht gebogen zijn naar de vorm van het ei. Wanneer men de armen dichtknijpt, opent men de tang. Door de veer sluit de tang zich automatisch rond het ei wanneer men geen druk meer uitoefent. Bij een ander model, ook met veer, wordt het ei door twee spiraalvormige lepels vastgehouden bij het dichtknijpen van de armen (1). Zie ook eierscheplepel. [MOT] (1) Bv. CAMBELL FRANKLIN: 281.

Overtollige of ongewenste haartjes kan men verwijderen met een epileerpincet. Dit is een tang van kleine afmeting (ca. 10 cm), zoals de splintertang, bestaande uit twee hefbomen van de derde soort. Met de platte, lichtjes gebogen kaken wordt het haartje gevat en zonder veel kracht kan het uit de huid getrokken worden. [MOT]

De graanboor is een handwerktuig om bulkgoederen en voedingswaren in zakken (vb. graan, koffie, cacao) te controleren op kwaliteit door een steekproef te nemen. Door een beperkt staal te bestuderen, kan men controleren of de inhoud van een recipiënt aan de eisen voldoet. Het wordt gehanteerd door handelaars zelf maar ook door controleurs bij de douane en in de haven. Molenaars hadden de reputatie verhandelde graanzakken aan een grondig onderzoek te onderwerpen met de graanboor. De graanboor behoort net als de kaasboor tot de monsterstekers. Het bestaat ook uit een langwerpig, halfcilindervormig blad dat aan het uiteinde vaak smaller is. Zowel blad als hecht kunnen diverse vormen en formaten aannemen. De controleur steekt het werktuig diep in de waar en trekt het meteen terug. Het monster bevindt zich dan in de holte van het blad. Op een model kan het blad openscharnieren om het graan vlot uit de gleuf te schuiven (1). [MOT] (1) Zie dit scharnierend exemplaar met T-steel van Museum Rotterdam

De grendel is een handwerktuig van de steenhouwer om de oneffenheden weg te “spitsen” bij de ruwe bewerking van harde steensoorten of een stuk zandsteen. Het is samengesteld uit puntijzers, vierkant in doorsnede en bij elkaar gehouden in een beugel met een opsluitwig. Voor de bewerking dienen de ijzers minstens aan één kant mooi op een lijn te staan. Het aantal puntijzers varieert meestal tussen 9 en 13. (1) Gezien ze vlot verwisselbaar zijn, kunnen ze individueel geslepen of bijgesmeed worden. Het handvat kan van hout of metaal zijn en wordt met beide handen gevat. Dit handwerktuig wordt niet meer actief gebruikt. (2) Zie ook bouchardhamer. [MOT] (1) Het aantal puntijzers kan sterk variëren. Op diverse exemplaren zijn tussen 5 en 15 puntijzers aangetroffen. (2) Wegens de overmatige stofvorming zou het in Nederland in 1921 reeds verboden zijn. JANSE 1998: 26. Zie artikel over een onderzoek naar stofvorming in 1910: ELIAS S., Een en ander over de gevaren van het steenhouwersvak, in Nederlands...