Opzoeken

Een ovenpaal is een houten of metalen handwerktuig (ca. 175-265 cm lang) met een ovaal of rechthoekig blad (ca. 15-35 cm breed) aan een lange steel waarmee de bakker het brood ovende. De steel is lang opdat men zo tot achteraan in de bakoven geraakte. [MOT]

De visser kan palingen makkelijk vasthouden met een palingtang. Deze vissen zijn zeer bewegelijk en glad en glijden makkelijk weg. De kaken zijn vrij lang en geribd voor een betere grip. Kort bij de draaispil blijft er een opening tussen de gesloten kaken, zodat men de vis niet verplettert. Ter vervanging van deze tang nemen sommige vissers een vod of wat zand in de handen, waardoor ze een betere grip verkrijgen op de vis. Net als bij de visserstang is de buitenzijde van één van de kaken vaak getand, zodat men de schubben van de vis makkelijk kan afkrabben. Zie ook palingschaar. [MOT]

De paknaald is een ca. 8-15 cm lange naald waarbij het onderste gedeelte afgevlakt, verbreed (ca. 5 mm) en gebogen is. De zeilmaker gebruikt de paknaald om iets in zeildoek in te pakken, bij het repareren van een scheur in een presenning - d.i. een geteerd zeildoek dat men over luiken of goederen vastsjort om ze tegen instortend water te beveiligen - en bij het innaaien van hoepels in koelzeilen, enz. [MOT]

Het paletmes is een spatel- of troffelvormig werktuig (ca. 15-20 cm lang) met over de gehele lengte buigzaam blad, dat de kunstschilder gebruikt om verfstoffen op het palet te mengen en om verf op het doek aan te brengen (1). Vroeger, toen de schilder zelf zijn verven wreef, was een tempermes onmisbaar om de door de loper verspreide verf van de wrijfsteen te verzamelen. De spatelvormige kunnen van metaal, hout of plastic zijn en worden tevens gebruikt om, met de zijkant van het blad, natte verf weg te schrapen zonder de ondergrond te beschadigen. De troffelvormige hebben een metalen blad waarvan vorm en grootte (ca. 3-12 cm lang; ca. 3-4 cm breed) sterk variëren: het kan driehoekig, ruitvormig, ovaal of rechthoekig zijn - met of zonder afgeronde hoeken - en is met een knik aan het rechte hecht bevestigd (2). Deze laatste worden vooral gebruikt om kleine stippen of brede banen verf op het doek aan te brengen. Het paletmes met smal, rechthoekig blad bestaat ook als zakmes. Dan is het een...

O.m. in België en Nederland verboden (1) vistuig om aal en paling (2) in de modder van rivieren en binnenwateren te steken. Het dier raakt tussen de bladen van de palingschaar geklemd, in tegenstelling tot bij vissperen met weerhaken, zoals de botprik, waarmee men de vis doorboort (3). Ze bestaat uit een metalen vork met 3 à 7 stevige, platte, brede (ca. 5 cm), dicht bijeenstaande bladen en een lange (ca. 1,20-10 m) (4) houten steel met dille. De bladen - die aan de binnenzijde voorzien zijn van inkepingen of van een scherpe zijde - zijn waaiervormig geschikt en met een dwarsverbinding samengehouden (5). In de Zuiderzee maakte men ook gebruik van een "(zeil)elger", een hark met scherpe punten, die door een bootje werd getrokken. In 1911 werd dit vistuig verboden (6). Te onderscheiden van de vuurzweep. Zie ook palingtang. [MOT] (1) Gelegenheidsvissers gebruikten de palingschaar tot na W.O. II (JOHNSON: 107). In 1929 werd ze nog te koop aangeboden bij Léon Seutin (Grétrystraat 52, Brusssel)(Le...

De palter is een zware (1,5-4,5 kg) (1) punthaak met een of twee losse ring(en) (middellijn ca.11-15 cm; gehele lengte 30-50 cm) om stammen te kantelen, om een boom die op de andere gevallen is, los te draaien en soms om kleine stronken uit de grond te trekken (2). Een houten staak (1,50-2 m) wordt in de ring gestoken met een uiteinde op de stam. Wanneer hij naar boven geduwd wordt, steekt de punt (3) van de haak eerst in het hout, daarna kantelt de stam. Wanneer deze laatste terug zou kunnen rollen, werken twee man samen: de eerste houdt het stuk tegen terwijl de andere het opnieuw vat. Er bestaan ook verstelbare modellen. De palter wordt vooral in het bos gebruikt. Op de werkplaats wordt de kanthaak (voor stam) aangewend. Zie ook zethaak. [MOT] (1) HILF: 407. (2) GAYER & FABRICIUS: 168; BOUCKAERT & POSKIN: 29. (3) Nu wordt een rechte snede aangeraden (HILF: 404) maar gewoonlijk eindigt de haak in een punt.

In tegenstelling tot de mesthaak worden met de paardenmesthaak (1) de grotere hopen mest tot bij de mesthoop getrokken met behulp van een paard. De paardenmesthaak is een zwaar (ca. 10 kg) ijzeren werktuig dat bestaat uit een ca. 55 cm lange stang met een kleine haak aan een uiteinde en twee, op ca. 20-30 cm afstand van elkaar staande, gebogen tanden van ca. 40 cm lengte aan het ander. Op de stang, dicht bij de tanden is doorgaans een rechthoekige beugel bevestigd. De paardenmesthaak vat men met beide handen, de linker in de beugel, de rechter bij het uiteinde om hem met de tanden in de mest te slaan. De kleine haak wordt in de ring van de trekknuppel gepikt en het paard trekt de hele hoop naar de mesthoop. [MOT] (1) Zie ook artikel De paardenmesthaak.

Smeedijzeren tang bestaande uit 2 hefbomen van de eerste soort die rond een spil draaien. De getande kaken (ca. 15 cm) zijn gebogen en eindigen in een stompe punt. De armen (ca. 15 cm) zijn elk voorzien van een korte (ca. 20 cm) ketting die met elkaar verbonden zijn met een ring. In de hopteelt wordt een paaluittrektang gebruikt in combinatie met een hefboom om de staken van het staakveld jaarlijks uit de grond te trekken. Te onderscheiden van de steenschaar van de steenhouwer. Zie ook kiezentrekker. [MOT]

De overzijboorschaaf (1) is een boorschaaf met T-vormige doorsnede en schaafbeitel om een kloostersponning te verbreden. Er bestaan overzijboorschaven met boogvormige zijkanten (2). [MOT] (1) RAUWERDA 1958: 27. (2) Bv. FOKKENS: pl. 2.

Zeldzame plastic U-vormige tang (ca. 10 cm lang) - te onderscheiden van de fototang - die men kan dichtknijpen. Zo kan er een pannenkoek mee vastgenomen worden om deze vervolgens op deze wijze op te eten. Zie ook aardbeientang. [MOT]