Opzoeken

De varkensschraper is een handwerktuig waarmee de slager de haren van een verschroeid varken verwijdert. Het kan bestaan uit een gebogen blad en een haak, bevestigd in een recht houten hecht (1). Een couranter model betreft een holle ijzeren kegel met een scherpe rand en een haak aan het kopuiteinde, die dient om de hoornlaag van de tenen af te rukken. Soms is de varkensschraper zo gevormd dat hij op de voet van een ijzeren kandelaar gelijkt (2). [MOT] (1) Zie ''Jubileumuitgave van de Antwerpse verenigingen voor vee en vlees'': 281. (2) Bv. EMMET: 389.

Tangvormig keukenwerktuig dat bestaat uit twee rechthoekige (ca. 10-20 cm breed; ca. 10-15 cm lang), aluminium, hol uitgewerkte, scharnierende kaken en twee relatief lange (ca. 25-30 cm) armen, vaak met plastic handgrepen. Op de éne kaak worden twee sneden brood met beleg - meestal ham en kaas - gelegd en vervolgens knijpt men het ijzer dicht. Wanneer dat nu boven het vuur gehouden of op de kachel gelegd wordt, worden brood en beleg geroosterd.Zie ook het wafelijzer en hostie-ijzer. [MOT]

Een chirurg klemt een ader of ander vat tijdelijk dicht met een vaatklem om te voorkomen dat bloed of een andere vloeistof verloren zou gaan. Naargelang het doel is de bek recht of gebogen, kort of lang en al dan niet met een overlangse spleet om de druk te verminderen. De beugel laat toe het werktuig in om het even welke stand te blokkeren en ogenblikkelijk terug te openen. De draaispil kan makkelijk losgedraaid worden om de tang te reinigen. De vaatklem wordt ook gebruikt om verbanden te verwisselen. [MOT]

Borstel om de vaten langs de binnenzijde te schuren en te wassen (1). Het werkend deel is gemaakt van heidekruid, baleinen enz. en bevestigd aan een houten steel (ca. 100 cm). [MOT] (1) Om de buitenzijde te wassen gebruikt men een vatborstel (uitwendig). Zie een afbeelding in Tech-term: 29.6.

Ketting met vierkante of S-vormige schakels die in een vat wordt geschud om het te reinigen. Vaak is er aan één uiteinde een gewicht bevestigd en aan het andere een houten of ijzeren knevel. Soms kunnen de schakels bezet zijn met paardenhaar (1). [MOT] (1) Bv. fig. 30 in QUICKE: 67.

Een uitzetmes heeft een rechthoekig (ca. 10-15 cm lang) stenen - meestal leistenen - metalen of glazen (1) blad, waarvan één lange zijde in een houten handvat steekt dat met twee handen gevat moet worden. De leerlooier gebruikt het uitzetmes om het leer uit te rekken, glad te maken, te polijsten en er het vocht uit te duwen. [MOT] (1) Zie SALAMAN 1986: 313.

Werktuig waarmee men het sap uit paarden-, rund of schapenvlees kan persen om het te geven aan tuberculosepatiënten, herstellenden, bij bloedarmoede enz. Men kiest de magere en malse delen van het vlees van een gezond volwassen dier (1). Het wordt eerst zorgvuldig gereinigd en in schijfjes van ca. 0,5 cm gesneden. Dan wordt het gehakt of geschraapt (2) om de pulp te scheiden van het vezelige afval. De pulp wordt in een vijzel fijngestampt of door een vleesmolen gehaald (3), in een doek gewikkeld en dan geperst in de vleespers. Het sap wordt in een kopje opgevangen dat in een recipiënt, gevuld met warm water, staat (4). Het kan meteen worden gebruikt (5). Een andere methode is de schijfjes gereinigd vlees licht te schroeien in een hete pan, zonder toevoeging van boter of vet alvorens ze te persen (6). De vleespers bestaat uit een cilindrisch, metalen recipiënt (ca. 7-10 cm doorsnede; ca. 8-15 cm hoog) op een sokkel met een uitschenktuitje; aan de bovenzijde zit er een schroef die een rond...

Om vlees mals te slaan, kan men een vleespletter of een vleeshamer gebruiken. Dat laatste is een houten hamer - porselein of aluminium wordt soms gebruikt - met een cilindervormige of rechthoekige kop met op beide banen stevige, piramidevormige knopjes. Op de éne baan zitten vaak grotere knopjes dan op de andere; respectievelijk voor dikke en dunne stukken vlees. Deze knopjes kunnen uit de houten kop gesneden zijn maar er kan ook een roestvrijstalen plaatje met knopjes op de baan bevestigd zijn. De kop van de vleeshamer kan ook aan één zijde een bijltje (bv. MOT V 2011.0089), ijspriem (1) of vleesvermalser (2) hebben.Een ander model heeft een handvat bovenaan in plaats van een hamersteel (bv. MOT V 2002.0089). [MOT] (1) Zie ''The Stanley Catalog Collection 1855-1898'': 64, 241.(2) CAMPBELL: 87.

De vleesvermalser (1) dient om pezig en taai vlees mals te maken. Hij bestaat uit een dikke (ca. 1 cm) plaat (ca. 13 cm bij 10 cm) met een opening (ca. 9 cm bij 5 cm) waardoor het werkend deel glijdt, bestaande uit een 10-tal kammen (ca. 7 cm bij 3,5 cm) met telkens een 16-tal schuine scherpe snijpunten. Dat werkend deel kan zo'n 3 cm op en neer bewegen. Door het handwerktuig op het vlees te leggen en de handvatten naar beneden te drukken, prikken de ca. 160 scherpe stalen snijpunten in het vlees.Een ander model heeft een plastic handvat met zes vaste kammen, met telkens acht stalen schuine scherpe snijpunten. Ze worden beschermd door een afneembaar plastic deksel. Via het afschroefbaar handvat kunnen de kammen vervangen worden.Nog een ander model bestaat uit vijf naast elkaar liggende scherpe tandwielen omvat in een plastic huls (ca. 15 cm). Door het heen en weer over het lapje vlees te rollen, worden ook de fijnste vezels doorgesneden (2).Soms bevindt er zich tegenover de baan van de...

Met de vleesmolen wordt vlees fijn gemalen. Hij heeft een huis van (vertind) gietijzer of plastic met bovenaan een vultrechter en langszij een mes- of gatenschijf. Binnenin zit een Archimedesschroef die door een draaizwengel in beweging wordt gebracht. De vleesmolen kan met een schroefklem of zuigvoet aan het tafelblad worden bevestigd. Er bestaan echter ook losse modellen met vier poten. Grootte en gewicht (ca. 1,5-10 kg) variëren. Het fijn te malen vlees wordt in de vultrechter gedaan en komt op de Archimedesschroef terecht dat het vlees doorheen de gatenschijf drukt. Met kan hiervoor een houten stamper gebruiken, die soms bij het toestel hoort. Bij sommige molens draaien mesjes langs een vastzittende gatenschijf, bij andere malen twee gatenschijven - een vaste en een draaiende - het vlees. Met deze schijven kan het vlees in verschillende fijnheden worden gemalen, van grof tot heel fijn, afhankelijk van de grootte van de gaten. De losse, draaiende schijven worden met een vleugelmoer...