Opzoeken

Licht (ca. 10 gr) borsteltje om de aanslagtoetsen en onderdelen van een schrijfmachine te reinigen van overtollige inkt, olie en opgehoopt vuil dat blijft aanplakken. Er bestaan diverse modellen. Bij een schrijfmachine hoort meestal een borsteltje met het logo van de fabrikant. Een model met korte haren dwars op de steel (ca. 15 cm) gelijkt enigszins op een tandenborstel, die voor hetzelfde doel kan gebruikt worden. Dit model is te onderscheiden van de insmeerborstel, de koperborstel en de bougieborstel met metalen tanden. Een ander model heeft haren in het verlengde van de steel. Een typische ronde vlakgom van eboniet om inkt van het papier te wissen, is steeds gecombineerd met een borsteltje om de restanten van de hardrubber van het toestel weg te vegen. [MOT]

Zoals de schoteltang wordt ook de schotelklem gebruikt om pannen zonder handgrepen van de warmtebron te tillen. Een model is gemaakt om een warme (pyrex)schotel uit de oven te nemen zonder zich te verbranden. Het werkend deel (ca. 3 cm breed) dat haaks op de as zit, grijpt de binnen- en buitenzijde van de pan. Een veer zorgt ervoor dat de pan ertussen geklemd blijft. Soms is het werktuig gecombineerd met een flesopener voor kroonkurk. De schotelklem gemaakt voor (pyrex)schotels bestaat uit een metalen handvat (ca. 17 cm) met verbreed uiteinde (ca. 6 cm) en 2 uitstekende tanden. Tussen laatstgenoemden bevindt zich een beweegbaar staafje waarmee je de lip van de schotel tussen het bovenste deel van het werktuig en het staafje kan vastklemmen. De tanden bevinden zich onder de handgreep tot aan de rand van de schotel. [MOT]

De schoteltang gebruikt men om pannen zonder handgrepen van de warmtebron te tillen. De tangen kunnen sterk verschillen van model tot model. De bekken van het Franse model bestaan elk uit een vork. De bovenste tweetand is sterk gebogen, omdat hij over de rand van de pan grijpt. De onderste tweetand is licht gebogen of recht en spant zich op tegen de buitenzijde van de pan. Wanneer men de tang dichtknijpt, grijpt de tang de rand en spant zich op de pan vast. Men kan dan makkelijk de pan opheffen. Sommige tangen openen zich automatisch door een veer. Een ander model grijpt de binnen- en buitenzijde van de pan. De bekken zitten haaks op de as en zijn vrij breed om voldoende grip op de pan te hebben. De onderste arm past volledig in de bovenste. Te onderscheiden van sommige modellen van de schotelklem. [MOT]

Veelal een samengesteld werktuig bestaande uit een brede (ca. 4 cm) en dunne (ca. 0,27 cm) stalen beitel die aan een uiteinde in een hoek van 90° is omgebogen en voorzien is van één stompe (ca. 45°) vouw (1). Het andere uiteinde loopt uit op een dunne (ca. 0,07 cm) scherpe snede met één vouw. Op sommige modellen loopt de snede ook langs de zijkant van het bredere (ca. 4,5 cm) werkend deel. Dat model is aan de andere zijde voorzien van een in hetzelfde vlak liggende haak die dienst doet als bijenraamheffer. Met de scherpe snede van de schraapbeitel wordt overtollig propolis en wasresten (braamraat) van de bovenzijde van de ramen weggeschraapt. [MOT] (1) Dit gedeelte wordt gebruikt als bijenraamheffer. Het ruitvormig gaatje dient om de kop van een nagel te vatten (zie ook koevoet).

Met de huidige sardinesleutel opent men gemakkelijk sardineblikjes (1). Hij bestaat uit een metalen staafje (ca. 15 cm lang) met ongeveer in het midden of aan het uiteinde een gleufje. Het handvat is veelal ellipsvormig en doet eveneens dienst als flesopener voor kroonkurk. De sardinesleutel kan ook op het uiteinde haaks omgebogen zijn. Wanneer men het lipje aan het blik in de gleuf van de sardinesleutel steekt en vervolgens draait, wordt het deksel opgerold. Meestal zitten er bij sardineblikjes wel wegwerpsleutels verpakt. [MOT] (1) Voordat er sprake was van een sardinesleutel, gebruikte men een sardineschaar.

Met een ruitenlichter kan de glazenmaker makkelijk een grote ruit even oplichten. Het heeft een steel (ca. 20 cm) met daaraan een rechthoekig, dik (ca. 2-3 cm) blad met één rechte en één schuine zijde. Men schuift het werktuig onder het glas met de schuine zijde naar beneden; eens onder het glas, duwt men de steel naar beneden en het glas komt naar omhoog. De ruitenlichter kan monoxiel zijn of van plastic met een houten steel. [MOT]

Het schoudermes (1) is een handwerktuig, gebruikt door de inlegwerker om fineer te snijden (2). Het heeft een lemmet (ca. 6 cm) met rechte of gebogen snede. Het uiteinde van de lange houten steel (ca. 57 cm) is licht gebogen en rust op de schouder van de gebruiker. Zo heeft hij meer controle over het mes en kan hij meer druk zetten. Het wordt soms ook als steekmes van de houtsnijder gebruikt (3). Zie ook snijkruishout. [MOT] (1) Eigen benaming. (2) In de 18de eeuw werd het snijkruishout verkozen boven het schoudermes. Zie ROUBO: 847. (3) Uit DICK catalogus: 53.

Voordat er sprake was van een sardinesleutel opende men een sardineblikje met een sardineschaar. Dat is een schaar met korte (ca. 5 cm), dikke gebogen bladen met een stompe punt. Onderaan één van de armen bevindt er zich een scherp driehoekig uitsteeksel waarmee een gat in het blikje gemaakt wordt. Vervolgens kan men het blikje langs de rand opensnijden. [MOT]

De slijpsteenscherper is een handwerktuig voor het scherpen van een handmatig bediende slijpsteen in amaril of carborundum of de slijpschijf van een tafelslijpmachine. Het slijpvlak wordt na veelvuldig gebruik namelijk oneffen en bot en raakt gevuld met zeer fijne metaaldeeltjes. Men rondt er ook slijpstenen mee af die niet meer concentrisch draaien. Het meest voorkomende model heeft een recht metalen of houten hecht (ca. 25-35 cm) en een vervangbaar werkend deel met doorgaans twee, drie of meer gekartelde wieltjes, vervaardigd uit zeer hard staal. Aantal en diameter zijn afhankelijk van de te behandelen slijpsteen. De wieltjes worden haaks en van links naar rechts over de volledige breedte van de roterende slijpsteen bewogen om het oppervlak te verruwen. De tandwieltjes zijn opgehangen aan een beschermende stalen kap, die het gezicht en de handen van de gebruiker tegen wegschietend stof en gruis van de slijpsteen beschermt. De vlakke stalen plaatjes hebben twee uitstulpingen om het handwerktuig...

Het slijmmes is een handwerktuig om te slijmen, d.i. de slijmen die zich aan de binnenzijde van dierlijke kransdarmen bevinden, te verwijderen. Na het spoelen kan de darm gevuld worden tot worst (zie ook worsthoorntje en worstspuit). Het slijmmes bestaat uit een dik (ca. 5 mm), niet snijdend blad (ca. 13 bij 2 cm) met stompe punt, dat door middel van een angel in een houten hecht is bevestigd. Dat laatste is voorzien van een beslagring en een koperen stootplaatje. De darm wordt meestal over een plank, die rechtop in een emmer staat, of over de tafelrand gelegd. Met de linkerhand wordt het begin van de darm stevig vastgehouden. Met het slijmmes in de rechterhand wordt er over de darmwand geschraapt tot de slijmerige massa volledig is verwijderd. Enige handigheid is hiervoor nodig om de darmwand niet te beschadigen. Slijmen wordt ook met de rug van een zwaar mes gedaan. Om de kransdarmen te reinigen wordt er ook gebruik gemaakt van een slijmhout. “Men neemt den (binnenste buiten gekeerde)...