Schrank

De schrank die je naast de schuur van de Tommenmolen kan zien staan, is een reconstructie op ware grootte die we maakten op basis van een exemplaar uit de collectie van het MOT en van afbeeldingen.

Wat is een schrank?

Een schrank is een tweebenig hijstoestel waar je zware lasten mee kan ophijsen en in beperkte mate ook verplaatsen. Het toestel kan gemonteerd en verplaatst worden. Op bijvoorbeeld bouwwerven werd ze al sinds de oudheid gebruikt om zware stenen mee naar boven te halen. Tot begin 20ste eeuw werd met zo’n toestel gewerkt in de scheepvaart en het leger.

Een schrank bestaat uit twee met elkaar verbonden benen met bovenaan een katrol. Een touw loopt over de katrol naar een windas onderaan. Het windas heeft twee lange spaken die als hefboom fungeren. Door hieraan te draaien kan je alleen of met twee zonder uitzonderlijke moeite een last van enkele honderden kilo’s omhoog hijsen. Het toestel wordt in evenwicht gehouden door tuitouwen.

De schrank illustreert mooi de werking van overbrenging en aandrijving, het onderwerp van de tentoonstelling MOT & GO. De doe-het-zelfzaak voor aandrijving en overbrenging, die je in de molen kan bezoeken. Leerlingen gaan ermee aan de slag tijdens het Atelier MOT & GO.

Encyclopédie pratique de mécanique et d'électricité. Tome Connaissances générale. Tome Mécanique, 1958, Paris

Schranken werden ook in de bosbouw gebruikt om boomstronken te verwijderen. Uit catalogus F. Smeets & fils

Schrank en kaapstander gebruikt bij het oprichten van vakwerk - © Openluchtmuseum Bokrijk, 1955 – 1965

Schrank in actie bij het oprichten van vakwerk - © Openluchtmuseum Bokrijk, 1955 – 1965

Gebruik van schrank tijdens de opbouw van het kasteel Guédelon te Treigny (Bourgogne)

Het oprichten van de schrank