Bouw van een kerststal in vakwerk

Dit stalletje in vakwerk, met een dak van stro, bouwden we uitsluitend met spierkracht, handwerktuigen, hout, touw en stro. Er kwam geen machine aan te pas! De grondstoffen komen uit de regio: het hout uit Jezus-Eik en het stro uit Merksem. Het gebouw sluit aan op de traditie van de levensgrote kerststallen.

Bouwen met hout, leem en stro

Eeuwenlang bouwde men in onze streken vooral met hout en leem. Het houten skelet of vakwerk vormt de structuur waarop het dak rust en waarin de wanden en het schrijnwerk worden aangebracht. Op deze traditionele vakwerkgebouwen werd meestal een strodak aangebracht, lichter en goedkoper dan dakpannen of leien. Daken in stro en wanden in leem vragen regelmatig onderhoud. Dat is één van de voornaamste redenen waarom er steeds meer voor andere bouwmaterialen gekozen werd.

Waarom een kerststal bouwen?

Het bouwproces is belangrijker dan het resultaat. We bouwen dit stalletje, geïnspireerd op oude constructies zoals de schaapskooi, om te experimenteren met oude bouwtechnieken en om de kennis van het strodekken door te geven. Het maken van de vakwerkstructuur werd stap voor stap op film vastgelegd. Wie weet kom jij in de toekomst wel een workshop of stage volgen om een vakwerk op te richten of een dak in stro te leggen?

Een technische traditie als inspiratie

De Noorderkempen hebben een rijke traditie in het bouwen van levensgrote kerststallen. Deze kerststallen gaan terug op de traditionele Kempische vakwerkgebouwtjes en zijn echte relicten van bijna verloren bouwtechnieken. Een mooi voorbeeld van immaterieel erfgoed. Hierdoor geïnspireerd vatte het MOT het plan op om ook in Grimbergen zo'n kerststal te gaan bouwen. Dit bouwproject kadert in een lopend meester-leerling traject. Het hele project zal met de steun van de Provincie Vlaams-Brabant door ons in beeld gebracht worden.

Het ontwerp

Deze kerststal wordt jaarlijks opgebouwd tijdens de winterperiode en erna terug afgebroken en verplaatst. Daarom mag die niet te groot zijn en moet hij eenvoudig gemonteerd en gedemonteerd kunnen worden. Het ontwerp is geïnspireerd op historische schaapskooien, maar het is geen exacte replica. De stal wordt ieder jaar gedekt met stro. Het ontwerp van de vakwerkstructuur is daarop voorzien.

De keuze van het hout

Vlaanderen heeft sinds de middeleeuwen nog maar weinig bos en is dus houtarm gebied. Voor een eenvoudig nutsgebouwtje als een schaapskooi werden geen mooie boomstammen opgeofferd. Zeker voor kleine constructies volstonden stammen van beperkte diameter. Daarom kozen we voor onze kerststal stammen uit een recente dunning in het Zoniënwoud. Veel van deze stammen zouden normaal gezien als brandhout verwerkt worden en zijn niet geschikt als constructiehout. We gebruikten enkel inheemse houtsoorten die van nature duurzaam zijn, zoals eik en kastanje.

Het bouwproces

We bouwden de kerststal in 2021 uitsluitend met behulp van handwerktuigen, het gebruik van ijzer, zoals spijkers, beperkten we tot een absoluut minimum. Omdat het een klein vakwerkgebouw is, wilden we zonder compromissen terug gaan naar de traditionele manier van bouwen. Elke stap brachten we nauwgezet in beeld. Hiermee hopen we zoveel mogelijk mensen te inspireren en te stimuleren om ook zelf met vakwerk aan de slag te gaan.
De video's worden online gedeeld, hou deze pagina zeker in de gaten...

Meer over vakwerk opzoeken