Van stam tot balk

Al kan je met ronde stammen een vakwerk optrekken, toch gebeurt het niet vaak. De hoofdreden is dat een stam bestaat uit kernhout en daarrond spinthout. Dat spinthout is erg gevoelig aan aantasting door insecten en wordt best verwijderd. Om houtverbindingen te maken is het gemakkelijker met rechthoekige balken te werken. Om van een ronde stam rechthoekige balken te maken bestaan verschillende technieken. 

Een wat zwaardere stam kan in dunnere secties verdeeld worden door hem te klieven. Als de draad van het hout recht genoeg is kan men een stam met behulp van een kloofbijl en wiggen mooi in twee of vier parten klieven. Hierbij komt het hart van het hout aan de buitenkant van de balk te liggen, wat niet voor alle balken wenselijk is.

De meeste balken in vakwerkconstructies werden met beslagbijlen gekantrecht.

 video: Van stam tot balk - 1. met Mathijs Huyghebaert

Stammen kunnen ook in de lengte doorgezaagd worden, bijvoorbeeld met de kraanzaag. Vaak wordt de stam eerst gekantrecht en dan doorgezaagd. Een stam kan in twee gezaagd worden om bijvoorbeeld twee gespiegelde korbelen te krijgen. Korbelen zijn schoren die vaak licht gekromd zijn en per paar worden opgesteld.

Ook met een dissel kan je stammen bewerken, maar dit gebeurde vooral voor kromme stukken en is dan ook een typische manier van werken in de scheepsbouw, maar minder in de vakwerkbouw.

Meer informatie over deze handwerktuigen is te vinden bij de werktuigfiches van de timmerman op ID-DOC.